ΕΔΟΥΑΡΔΟ ΓΑΛΕΑΝΟ

Ο Εδουάρδο Γαλεάνο γεννήθηκε στο Μοντεβιδέο της Ουρουγουάης το 1940. Ξεκίνησε ως δημοσιογράφος σε εφημερίδες και περιοδικά, αλλά το 1973 εξορίστηκε από τη δικτατορία της Ουρουγουάης, αρχικά στην Αργεντινή και έπειτα στη Βαρκελώνη. Το 1985 επέστρεψε στην πατρίδα του, όπου ζει μέχρι σήμερα. Έγραψε 14 λογοτεχνικά έργα, αρθρογραφεί σε εφημερίδες και περιοδικά και έχει λάβει πολυάριθμα διεθνή βραβεία. Είναι ο δημιουργός του έργου: «Οι ανοιχτές φλέβες της Λατινικής Αμερικής», το οποίο θεωρείται το ευαγγέλιο των καταπιεσμένων λατινοαμερικανών και είναι το βιβλίο που δώρησε ο Ούγκο Τσάβες στον Μπάρακ Ομπάμα, κατά την τελετή ανάληψης της κυβέρνησης των Η.Π.Α.

Στην Αργεντινή έγινε ένα οικονομικό πείραμα από το Δ.Ν.Τ. και την παγκόσμια οικονομική εξουσία, το οποίο απέτυχε. Τί πιστεύετε για τις οικονομικές κρίσεις που ζει η Λατινική Αμερική και όλος ο κόσμος;

Υπάρχει ένα παγκόσμιο σύστημα εξουσίας, που όταν εγώ ήμουν μικρός το έλεγαν καπιταλισμό, ενώ τώρα το αποκαλούν οικονομία της Αγοράς. Έχει επίσης κι άλλα καλλιτεχνικά ονόματα. Αλλά το κύριο χαρακτηριστικό του είναι ότι κοινωνικοποιεί τις απώλειες και ιδιωτικοποιεί τα κέρδη. Έτσι λοιπόν αυτό το παγκόσμιο σύστημα εξουσίας κάθε λίγο καιρό, κάθε λίγα χρόνια, επιβάλλει νέες λιτότητες, σφίγγοντας τις βίδες για να αποτελειώσει με όλα όσα αντιτίθενται στο βασικό νόμο του συστήματος: Ιδιωτικοποίηση των κερδών και κοινωνικοποίηση των ζημιών.

Θυμάστε κάτι από το 2001 στην Αργεντινή;

Στην Αργεντινή εφαρμόστηκε πολύ σκληρά η πολιτική των υποχρεωτικών ιδιωτικοποιήσεων, σε όλους τους κερδοφόρους τομείς. Θυμάμαι για παράδειγμα ταξίδευα με την Aerolineas Argentinas, η οποία τότε ήταν μια από τις καλύτερες εταιρίες του κόσμου. Την ιδιωτικοποίησαν για να τη δολοφονήσουν, για να την εξοντώσουν. Για να μπορέσουν να βγάλουν όφελος διαμέσου των ιδιωτικών επενδύσεων κι ό,τι αυτό συνεπάγεται, όπως οι δωροδοκίες στους συνένοχους πολιτικούς. Το αποτέλεσμα ήταν μια εθνική καταστροφή. Ήταν τρομερό! Και όχι μόνο για την Aerolineas Argentinas. Ιδιωτικοποίησαν ό,τι μπορούσαν και πάνω απ’ όλα το πετρέλαιο που είχε πολύ «ψωμί», καθώς έβλεπαν ότι αυτό θα είναι το πιο επικερδές εμπόριο απ’ όλα.

Και παράλληλα εφάρμοσαν το Νόμο της Μετατρεψιμότητας…

Ναι, αυτόν τον δημαγωγικό νόμο που εφαρμόστηκε από τον Μένεμ, έναν ψεύτη πολιτικό και ληστή. Επρόκειτο για ένα είδος Αργεντίνου Μπερλουσκόνι. Διακήρυξε λοιπόν, αυτόν τον παράλογο νόμο, που επέβαλλε τη νομισματική ισοτιμία μεταξύ του δολαρίου και του νομίσματος της Αργεντινής. Ήταν ένας νόμος που καμιά σχέση δεν είχε με την οικονομία και τις οικονομικές δραστηριότητες. Ήταν ένας νόμος που γεννήθηκε μόνο από την πολιτική δημαγωγία.

Τότε μάλιστα θυμάμαι, είχα πει σε κάποιους Αργεντίνους φίλους που είχαν εξουσίες και συνδέονταν τότε με τον οικονομικό τομέα: « Μα πώς φτιάξατε έναν τέτοιο νόμο! Δεν φτιάχνετε καλύτερα έναν νόμο που κάθε αργεντίνικο πόσο να αξίζει όσο 10 δολάρια! Γιατί όχι; Έτσι κι αλλιώς αυτός ο νόμος είναι πλαστός, είναι σκέτη φαντασία. Είναι εντελώς άσχετος!»

Αλλά εντάξει, αυτά τα πλαστά θαύματα, αυτοί οι αντικατοπτρισμοί, στο τέλος πληρώνονται. Και την ώρα που πληρώνονται φυσικά όπως πάντα αυτοί που την πληρώνουν είναι οι φτωχοί, οι πιο απροστάτευτοι της κοινωνίας.

Ποια είναι η γνώμη σας για τον Πρόεδρο Κίρσνερ;

Ο Πρόεδρος Κίρσνερ ήταν ένας άνδρας αντιφατικός, που προήλθε από το χώρο του Μένεμ και είχε συνεργαστεί στις ιδιωτικοποιήσεις των πετρελαίων.

Αλλά μετά, όταν ανέβηκε στην Προεδρία, έγινε ένας από τους κυριότερους πρωταγωνιστές σ’ αυτήν τη διαδικασία αλλαγής στην Λατινική Αμερική. Πιθανότατα άσκησε μια από τις πιο τολμηρές πολιτικές παγκοσμίως, σε σχέση με την εθνική αξιοπρέπεια και τα ανθρώπινα δικαιώματα. Ήταν η καλύτερη στον τομέα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Εξαφάνισε για παράδειγμα το προνόμιο της ατιμωρησίας των στρατιωτικών και διέσωσε τη συλλογική μνήμη, η οποία είχε ταπεινωθεί από τη στρατιωτική δικτατορία.

Πως είδατε την κοινωνική αναταραχή στην Αργεντινή το 2001;

Ήταν πολύ σπουδαία.Ο κόσμος ξεχύθηκε στους δρόμους. Ήταν ένας λαϊκός χείμαρρος όπως λέμε στα ισπανικά, που κατάφερε να ρίξει μια αναξιοπρεπή κυβέρνηση και μετά από απ’ αυτό ξεκίνησε μια πολύ δύσκολη διαδικασία.

Στην αρχή ο δρόμος ήταν γεμάτος αγκάθια και μετά εμφανίστηκαν κυβερνήσεις, πάνω απ’ όλα του Κίρσνερ και μετά της Κριστίνα, που προσπάθησαν με σχετική επιτυχία, θεωρώ, να προωθήσουν ένα πείραμα εθνικής αξιοπρέπειας και ανάκτησης των χαμένων, των κρατικών εταιρειών δηλαδή, που πουλήθηκαν τζάμπα.

Φανταστείτε, ότι υπήρξαν αεροπλάνα της Aerolineas Argentinas, που πουλήθηκαν για 1 δολάριο στην Iberia. 1 δολάριο! Είτε το πιστεύετε είτε όχι, είναι αλήθεια. Σας το ορκίζομαι δεν είναι απ’ τη φαντασία μου!

Θέλησαν επίσης να ανακτήσουν και τους χαμένους μισθούς. Γιατί η κατάσταση της εργατικής τάξης στην Αργεντινή είχε γίνει ανυπόφορη. Ευτυχώς όλα αυτά έπλευσαν με ευνοϊκό άνεμο.

Ποια ήταν η εικόνα ή στιγμή που σας συγκίνησε πιο πολύ από εκείνα τα γεγονότα;

Πιστεύω ότι είναι το τίμημα σε ανθρώπινες ζωές που δε μετριέται με στατιστικές. Υπάρχουν οι νεκροί, οι εξαφανισθέντες, τα παιδάκια που απήγαγαν, αλλά και οι τσακισμένες ζωές που μένουν. Και οι τσακισμένες για πάντα ζωές, δεν εμφανίζονται σε καμιά στατιστική.

Για εσάς τι σημαίνει το Δ.Ν.Τ.;

Είναι ένας οργανισμός που κυβερνά τις Κυβερνήσεις, ασκώντας πραγματική τρομοκρατία. Συμπεριφέρονται όπως οι μαφιόζοι, «απαγάγοντας» ολόκληρες χώρες, πληρώνονται τα λύτρα, αλλά δεν επιστρέφουν πίσω τα θύματα. Τα λύτρα τα ονομάζουν υπηρεσίες του χρέους. Στραγγαλίζουν τους μισθούς και κάνουν ό,τι οι κάνουν οι μαφιόζοι. Η γλώσσα της μαφίας μπορεί πολύ καλά να ορίσει το έργο αυτών των τεχνοκρατών που εκβιάζουν τις χώρες.

Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο ονομάζεται «Διεθνές», αλλά το διοικούν και παίρνουν αποφάσεις, μόνο 5 χώρες. Γιατί το δικαίωμα ψήφου αναλογεί στο κεφάλαιο που έχει επενδυθεί, έτσι αυτοί που έχουν τα περισσότερα λεφτά εκεί μέσα, είναι αυτοί που στ’ αλήθεια διατάζουν. Και η Παγκόσμια Τράπεζα είναι το δίδυμο αδερφάκι του, γεννήθηκαν μαζί. Σαν τον Ρωμύλο και το Ρέμο, και οι δυο θήλασαν τη λύκαινα κι επίσης είναι και γείτονες. Ζούνε κοντά στον Λευκό Οίκο.

Είναι πέντε οι χώρες που κυβερνούν τον κόσμο και μετά μιλούν για δημοκρατία. Ποια δημοκρατία; Αυτές οι 5 χώρες μάλιστα, που επαγρυπνούν για την ειρήνη, είναι οι 5 βασικοί παραγωγοί όπλων! Δηλαδή κάνουν το εμπόριο του πολέμου, ενώ υποτίθεται ότι είναι οι συνοδοί και οι φύλακες-αρχάγγελοι της παγκόσμιας ειρήνης. Αυτό μου φαίνεται πολύ υποκριτικό!

Το Δ.Ν.Τ. λέει: «Κοιτάξτε εμείς δεν φταίμε! Εμείς κάνουμε εισηγήσεις και οι χώρες έχουν την ευθύνη για τις αποφάσεις που παίρνουν».

Ναι, αυτό είναι αλήθεια. Οι ισχυροί ταπεινώνουν τους αδύναμους σε μεγάλο βαθμό, γιατί εμείς οι αδύναμοι δεν γίναμε ακόμη ικανοί να φτιάξουμε ένα κοινό μέτωπο άμυνας.

Η εξουσία αυτής της υπερκυβέρνησης που κυβερνά τις Κυβερνήσεις, τώρα πια δεν ασκείται μόνο στους συνήθεις αδύναμους, στις χώρες που αποκαλούνται 3ος Κόσμος, στις χώρες του παγκόσμιου νότου και της Αφρικής, στις χώρες της Λατινικής Αμερικής και σε ένα μεγάλο κομμάτι της Ασίας, αλλά επίσης ασκείται σε χώρες της ίδιας της Ευρώπης.

Υπάρχουν κάποιες παγκόσμιες δομές που εξηγούν όλα αυτά τα πράγματα. Κι ενάντια σ’ αυτές τις δομές στην Λατινική Αμερική τώρα αρχίζει ένας αγώνας και γίνεται συνειδητό ότι το πεπρωμένο δεν είναι μοιραίο. Αν και οι Έλληνες κάποιες άλλες εποχές πίστεψαν πως ήταν. Στην πραγματικότητα όμως, το μέλλον μπορείς να το ανακαλύψεις, να το φανταστείς, αντί να υποταχτείς σ’ αυτό.

Στην Αργεντινή υπάρχουν πάνω από 200 κατειλημμένες εταιρίες. Αυτό αποτελεί κάτι πολύ ενδιαφέρον!

Συμβαίνει και σε άλλες χώρες επίσης, αλλά το σημαντικό είναι ότι στην Αργεντινή εξελίσσεται μια πολύ ενδιαφέρουσα ιστορία. Σε κάποιες περιπτώσεις με επιτυχία και σε άλλες όχι και τόσο. Όμως, έτσι κι αλλιώς έγινε η δοκιμή και αποτελεί ένα μάθημα προς την τάξη των επιχειρηματιών, για να καταλάβουν ότι δεν είναι αδύνατο να λειτουργήσουν τα πράγματα χωρίς αυτούς.

Γιατί το δικαίωμα στην εργασία είναι πιο πάνω από την κερδοφορία. Εμείς κατοικούμε σε έναν δύσκολο κόσμο που ταυτοποιεί τις αξίες με την τιμή. Ο μεγάλος ισπανός ποιητής Αντόνιο Ματσάδο έλεγε: «Σήμερα, οποιοσδήποτε βλάκας μπερδεύει τις αξίες με την τιμή». Κι αυτό γράφτηκε στη δεκαετία του’30. Αλλά πέρασαν 80 χρόνια και η φράση αυτή είναι πιο επίκαιρη από ποτέ. Ο κόσμος σήμερα, για παράδειγμα, υποτιμά την εργασία, γιατί σήμερα η δουλειά κοστίζει λιγότερο κι απ’ τα σκουπίδια. Ταυτοποιεί την αξία με την τιμή, ενώ στην πραγματικότητα τα πράγματα είναι ανάποδα. Αυτό που φαίνεται μηδαμινό γιατί έχει μιαν ασήμαντη τιμή, είναι αυτό που έχει και τη μεγαλύτερη αξία. Πάνω απ’ όλα από άποψης ανθρώπινων αξιών.

Πιστεύετε ότι η Αργεντινή κατάφερε να νικήσει το Δ.Ν.Τ.;

Τουλάχιστον είχε μια συμπεριφορά μεγάλης αξιοπρέπειας! Αυτό μπορώ να σας πω. Αυτή η συμπεριφορά μεγάλης αξιοπρέπειας μου φαίνεται παραδειγματική. Όταν έρχονται οι του Δ.Ν.Τ. και λένε: «Εσείς θα πρέπει να κάνετε ....», «Όχι, κύριοι κάνετε λάθος. Κάνατε λάθος στο μέρος και στη στιγμή. Εδώ σ’ αυτήν τη χώρα δε μπορείτε να μιλάτε έτσι. Αυτή η χώρα έχει μια κυβέρνηση δημοκρατικά εκλεγμένη. Δεν εκλέξανε εσάς! Κανείς δεν σας ψήφισε, κύριοι τεχνοκράτες, κανείς δεν σας ψήφισε».

Πιστεύετε ότι η Αργεντινή κέρδισε κάτι από αυτήν την τραγική κρίση; Ο κόσμος έμαθε κάτι, απέκτησε κάποια πολιτική συνείδηση;

Πιστεύω, πως ναι. Αυτή η χώρα έχει χαράξει ένα καλό δρόμο και μακάρι να συνεχίσει να τον ακολουθεί. Δεν έγινε από κάποιους πεφωτισμένους που ήρθαν από ψηλά και οδήγησαν τα πλήθη, αλλά ήταν αποτέλεσμα του λαϊκού αγώνα. Πάντα αυτό συμβαίνει όταν οι διαδικασίες είναι γνήσιες, συμβαίνουν κι έρχονται από κάτω προς τα πάνω και από μέσα προς τα έξω. Κι όχι αντίθετα! Στην Αργεντινή υπήρξε και υπάρχει μια πολύ ενδιαφέρουσα διαδικασία αλλαγής που προωθείται από την εργατική τάξη, πολύ οργανωμένη, κάτι το οποίο δεν έχει σταματήσει. Έσπασε τους δεσμούς με το συνδικαλιστικό κίνημα, το οποίο κι αυτό πάσχει από μια «κύστη» γραφειοκρατίας που εμποδίζει την ολική του ανάπτυξη. Αντιθέτως, άρχισαν να φαίνονται πολύ ενδιαφέροντα σημάδια εξέγερσης.

Στον Γιώργο Αυγερόπουλο στον Εξάντα.
chsam65@gmail.com