Παρασκευή 21 Μαρτίου 2014

ΤΙ ΜΑΣ ΕΤΟΙΜΑΖΟΥΝ !




Οι κερδοσκόποι 

των «κόκκινων δανείων»

και η απειλούμενη περιδίνηση 

κοινωνίας και αγορών


Η θρυλούμενημεταβίβαση των «κόκκινων δανείων» σε νέους δανειστές, Πιστωτικά Ιδρύματα-Τράπεζες, Hedge1Funds και Αμοιβαία Κεφάλαια (MutualFunds), θέτει κρίσιμα νομικοπολιτικά, οικονομικά και κοινωνικά ζητήματα...

του Πέτρου Ι. Μηλιαράκη
 
 
Η θρυλούμενημεταβίβαση των «κόκκινων δανείων» σε νέους δανειστές, Πιστωτικά Ιδρύματα-Τράπεζες, Hedge1Funds και Αμοιβαία Κεφάλαια (MutualFunds), θέτει κρίσιμα νομικοπολιτικά, οικονομικά και κοινωνικά ζητήματα.
Μια τέτοια μεταβίβαση «σχεδιάζεται» να λάβει χώρα με σημαντική απομείωση (haircut) της οφειλής-απαίτησης, που μπορεί να καταλήγει και να αφορά μόνο στο 20%. Ωστόσο, ο νέος δανειστής θα έχει το δικαίωμα να αξιώσει το 100% (δηλαδή το σύνολο της οφειλής-απαίτησης),με δυνατότητα κατάσχεσης τόσο επί του ενυπόθηκου ακινήτου όσο και επί του συνόλου της περιουσίας του οφειλέτη.


Με αφορμή την «επενδυτική» αυτή… «κουλτούρα», αξίζει να αναφερθούμε στα παρακάτω:
Τα Πιστωτικά Ιδρύματα-Τράπεζες ως έμποροι χρήματος, τα (ποικιλώνυμα) HedgeFunds ως κεφάλαια αντιστάθμισης κινδύνου και τα αμοιβαία κεφάλαια (MutualFunds) ως ομάδα περιουσίας, που ανήκει εξ αδιαιρέτου σε περισσότερους δικαιούχους, δηλαδή οι λεγόμενες «αγορές», ασφαλώς και μπορούν να διεκδικήσουν τη μεταβίβαση των «κόκκινων» (και ως εκ τούτου εξ ορισμού επισφαλών) «δανείων».
Βεβαίως, μια τέτοια διαδικασία δεν αφορά σε «ιεραποστολή» των αγορών, αλλά σε κίνηση που συνεπάγεται εγγυήσεις από την εσωτερική έννομη τάξη ότι όχι μόνο τα χρήματα των νέων δανειστών δεν θα απολεσθούν, αλλά αντιθέτως θα πολλαπλασιαστούν! Αρκεί ενταύθα να επισημειωθεί ότι μόνο τα HedgeFunds (κυρίως offshore), που ο αριθμός τους υπερβαίνει τα 3.000 ανά την υφήλιο, ενεργούν κερδοσκοπικές συναλλαγές (πωλήσεις «αέρα», αρμπιτράζ-arbitrage2 κ.λπ.) για αποκομιδή αυξημένων αποδόσεων. Έχουν δε αναφερθεί ποσοστά κερδών ετησίως 15%-20% για τις «συντηρητικές πρακτικές», αλλά και έως 80% για τις «επιθετικές πρακτικές». Σε κάθε περίπτωση οι «επιθετικές πρακτικές» χαρακτηρίζονται και ως ενέργειες υψηλού κινδύνου. Ασφαλώς, δε, η μεταβίβαση των «κόκκινων δανείων» εμπεριέχει υψηλό κίνδυνο, ως ευθεία επιθετική πράξη!
 
 
Ενυπόθηκα ομόλογα
Ας μην διαφεύγει της προσοχής ότι η διαδικασία τέτοιων (παρόμοιων) συναλλαγών ήταν και η αιτία έναρξης της πρόσφατης παγκόσμιας οικονομικής κρίσης. Αναφέρομαι στα ενυπόθηκα ομόλογα (mortgage-backedbonds).
Αυτή τη στιγμή είναι άγνωστες οι διαδικασίες που μπορεί να προετοιμάζονται ή και εν κρυπτώ να λαμβάνουν χώρα ως προς τις προαναφερόμενες μεταβιβάσεις. Πάντως είναι βεβαία η πληροφορία ότι το αμερικανικό FundBaupost αγόρασε3 ήδη «κόκκινα δάνεια» από τη CityBank στην Ελλάδα στο 25%.
Με τούτα τα δεδομένα, θα πρέπει να επισημειωθούν τα εξής:
Αρχικώς πρέπει να γίνει αναφορά στο Δημόσιο Δίκαιο της προστασίας των οικονομικών συμφερόντων του καταναλωτή των χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών, που αφορά σε κλάδο του Δημοσίου Οικονομικού Δικαίου. Ο κλάδος αυτός του Δικαίου περιλαμβάνει διατάξεις με τις οποίες επιδιώκεται η διασφάλιση της προστασίας των οικονομικών συμφερόντων των καταναλωτών των τραπεζικών προϊόντων, με στόχο (μεταξύ των άλλων) την αντιμετώπιση του προβλήματος της μειωμένης διαπραγματευτικής ικανότητας του καταναλωτή, έναντι του φορέα παροχής χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών.
Ειδικώς σε ό,τι αφορά στην παροχή πιστώσεων-δανείων, η έννομη τάξηιδρύει αυστηρούς κανόνες δικαίου. Παραλλήλως, υφίστανται και αυστηρές νομολογιακές παραδοχές που αντιμετωπίζουν τα φαινόμενα υπερχρεώσεων και καταχρηστικών συμπεριφορών, ώστε να προστατεύεται ο καταναλωτής που είναι το ασθενές μέρος της όλης διαδικασίας.
Υπ’ όψιν επίσης και τα παρακάτω:
Αρχικώς με βάση το άρθρο 455 Αστικού Κώδικα (Α.Κ.) ο δανειστής μπορεί με σύμβαση να μεταβιβάσει σε άλλον την απαίτησή του χωρίς τη συναίνεση του οφειλέτη (εκχώρηση).
Η εκχώρηση είναι εκποιητική σύμβαση. Ο νέος δανειστής υποκαθίσταται στη θέση του παλαιού και αποκτά την εξουσία είσπραξης της απαίτησης. Η διαδικασία αυτή αποτελεί μεταβολή του προσώπου του δικαιούχου και δεν συνιστά αλλοίωση της συμβατικής σχέσης.
Ενταύθα επισημειώνεται ότι δεν απαιτείται συναίνεση του οφειλέτη σύμφωνα με τον Α.Κ. όπως άλλωστε νομολογεί και ο Άρειος Πάγος4.
Στο πλαίσιο όμως του Δημοσίου Οικονομικού Δικαίου5, επειδή τα Πιστωτικά Ιδρύματα-Τράπεζες αποτελούν τον κύριο φορέα δημιουργίας του δευτερογενούς χρήματος6, μέσω των υπηρεσιών αποδοχής καταθέσεων και παραλλήλως χορήγησης δανείων ή πιστώσεων, η εποπτεία της λειτουργίας αυτής υπάγεται σε κανόνες κατ’ ουσίαν δημόσιας τάξης7δηλαδή υπάγεται σε αυστηρούς κανόνες δικαίου, οπότε και το ζήτημα μεταβίβασης των «κόκκινων-επισφαλών δανείων» πρέπει να τεθεί υπό το πρίσμα των αυστηρών αξιώσεων της έννομης τάξης.
Τούτων δοθέντων μέγιστο νομικό ζήτημα γεννάται εάν ερήμην του δανειολήπτη είναι επιτρεπτή εκχώρηση απαίτησης δανείου με «haircut» και στη συνέχεια ο νέος δανειστής έχει το δικαίωμα να απαιτήσει εις ολόκληρο την οφειλή. Στην προκειμένη περίπτωση προκύπτουν τα παρακάτω κρίσιμα ζητήματα:
1) Παραβίαση των κανόνων προστασίας του καταναλωτή από καταχρηστικές ενέργειες8.
2) Παραβίαση της απαγόρευσης καταχρηστικής συμπεριφοράς, η οποία λειτουργεί όχι μόνο στις πρόνοιες του άρθρου 281 Α.Κ., αλλά και επιβάλλεται από την αυστηρή διάταξη της παρ. 3 του άρθρου 25 του Συντάγματος – που αφορά σε συμπεριφορά ιδιώτη9, όπως είναι οι αγορές.
3) Παραβίαση της Αρχής της Δικαιολογημένης Εμπιστοσύνης σε συνδυασμό με τις διατάξεις περί προστασίας ευαίσθητων προσωπικών δεδομένων10.
4) Παραβίαση της Αρχής της Αναλογικότητας, καθόσον μια τέτοια διαδικασία υπερβαίνει το μέτρο και αντιπολιτεύεται ευθέως (κατά το μέρος αυτό) τις αξιώσεις της παρ. 1 του άρθρου 25 του Συντάγματος11.
 
 
Παραβιάσεις
Οι προαναφερόμενες παραβιάσεις είναι πρόδηλες γιατί αποδεικνύεται κατά τρόπο αδιστάκτως βέβαιον ότι ο αρχικός δανειστής ικανοποιείται ακόμη και με δραματική μείωση της απαίτησης, την οποία όμως εκχωρεί προκειμένου να εισπραχθεί εις ολόκληρο από τον επόμενο δανειστή.
Τούτων δοθέντων και εάν ακόμη επιχειρηθεί αυτή η διαδικασία, σε βάρος του καταναλωτή -δανειολήπτη, με παραβιάσεις των προαναφερομένων βασικών αξιώσεων και Αρχών της έννομης τάξης, η Δικαστική Προστασία από τα Ελληνικά και Ευρωπαϊκά Δικαστήρια θα είναι απολύτως δεδομένη – και (ίσως) απρόβλεπτη για τους νέους δανειστές!... Άλλωστε, οι δανειστές προβαίνουν σε επιθετική πράξη απροκάλυπτης κερδοσκοπίας και ως εκ τούτου αναλαμβάνουν και τον υψηλό κίνδυνο της πρακτικής αυτής. Όμως:
Με αφορμή την πρόσφατη διεθνή χρηματοπιστωτική κρίση 2007-2009, διαπιστώθηκαν μεταξύ των αιτίων της κρίσης οι αστοχίες των ίδιων των φορέων παροχής χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών, με κυρίως αναφορά στην ασύμμετρη έκταση της διαδικασίας τιτλοποίησης των τραπεζικών απαιτήσεων, και στον υψηλό βαθμό μόχλευσης12 (leverage) ορισμένων τραπεζών, αλλά και στη διαχείριση κινδύνου ρευστότητας των τραπεζών.
Στην περίπτωση εκχώρησης-μεταβίβασης των «κόκκινων δανείων», εάν η επιθετική πράξη των αγορών αποφέρει αντί αυξημένων κερδών, ζημίες (δηλαδή εκχώρηση της επισφάλειας!), βέβαιον είναι ότι τα funds προκειμένου να εξισορροπήσουν τις ζημίες θα ασκήσουν πιέσεις σε άλλους φορείς χρηματοπιστωτικών αγορών, και ιδιαιτέρως σε αυτούς που διαθέτουν συμμετοχές. Συνεπώς απειλείται κρίση!...
Τέλος, αξιοσημείωτα είναι και τα παρακάτω:
Μετά την κρίση της περιόδου 2007-2009, στο πλαίσιο του ευρωσυστήματος έχουν διαμορφωθεί «πυλώνες» Εποπτικών Αρχών που στοχεύουν στην αποτελεσματικότερη εποπτεία των φορέων χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών στο χώρο της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Οι Αρχές αυτές είναι οι παρακάτω:
  • Η Ευρωπαϊκή Αρχή ΤραπεζώνEuropeanBankingAuthority», «ΕΒΑ»).13
  • ΗΕυρωπαϊκήΑρχήΚινητώνΑξιώνκαιΑγορώνEuropean securities and Markets Authority», «ESMA»).14
  • ΗΕυρωπαϊκήΑρχήΑσφαλίσεωνκαιΕπαγγελματικώνΣυντάξεωνEuropean Insurance and Occupational Pensions Authority», «EIOPA»).15
  • Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Συστημικού ΚινδύνουEuropeanSystemicRiskBoard», «ΕSRB» ή «ΕΣΣΚ»).16Ειδικότερα το ΕΣΣΚ στόχο του έχειτη μακρο-προληπτική επίβλεψη17 του χρηματοπιστωτικού συστήματος.
Οι προαναφερόμενες Αρχές σε συνδυασμό με το ESRB ή ΕΣΣΚ συγκροτούν το καλούμενο «Ευρωπαϊκό Σύστημα Χρηματοπιστωτικής Εποπτείας» («EuropeanSystemofFinancialSupervision», «ESFS» ή «ΕΣΧΕ»).
Τούτων δοθέντων,το ΕΣΧΕ έχει τη θεσμική υποχρέωση να παρέμβει (ή άλλως να προκληθεί να παρέμβει) προκειμένου να αποτραπεί όχι μόνο απρόβλεπτων διαστάσεων κοινωνική έκρηξη, αλλά και νέα περιδίνηση των αγορών!...
Σε κάθε περίπτωση όμως, εάν επιχειρηθεί παραβίαση των προαναφερόμενων βασικών Αρχών προστασίας του καταναλωτή των τραπεζικών υπηρεσιών-προϊόντων και εν προκειμένω εάν επιχειρηθεί καταχρηστική μεταβίβαση των ενυπόθηκων και μη εξυπηρετούμενων στεγαστικών δανείων επιβάλλεται, πριν επιληφθούν τα εσωτερικά και Ευρωπαϊκά Δικαστήρια, να αναλάβουν τις ευθύνες τους τόσο η Κυβέρνηση όσο και οι Ελληνικές Εποπτικές Αρχές.
 
ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
  1. Οι hedgers είναι αντισταθμιστές κινδύνου.
2. Οιarbitrageurs είναι οι εξισορροπητικοί κερδοσκόποι (speculators). Arbitrage σημαίνει την εντός του αυτού χρόνου εκμετάλλευση διατοπικών διαφορών τιμής για ένα τίτλο ή προϊόν.
3. Βλ. Δ. Παφίλας, στο newmoney.gr23/11/2013, όπου και η πληροφορία ότι η αγορά αυτή αφορά κυρίως σε καταναλωτικά δάνεια. Επίσης σύμφωνα με το αυτό δημοσίευμα το αμερικανικό FundBaupost διαθέτει συμμετοχές στην Τράπεζα Πειραιώς και στον ΟΠΑΠ.
4. Βλ. ενδεικτικώς Άρειος Πάγος 501/2003, Νο Β, 2003, σελ. 21-23, Άρειος Πάγος 826/2001, ΕΕΝ, 2002, σελ. 903. Η σύμβαση δε εκχώρησης είναι αναιτιώδης, όπως επίσης νομολογεί ο Άρειος Πάγος (βλ. Άρειος Πάγος 946/2002, ΕλλΔν, 2003, σελ. 1355). Η διαδικασία αυτή προδήλως αφορά στο Ενοχικό Δίκαιο – για τους μη νομικούς το δίκαιο των συναλλαγών.
5. Βλ. Π. Ι. Μηλιαράκης, Το Νομισματικό Σύστημα στα πλαίσια του Οικονομικού Δικαίου, εκδόσεις Αντ. Σάκκουλα, 1990, σελ. 103 και επ.
6. Βλ. Π. Ι. Μηλιαράκης, Μακροσύστημα και Ευρωσύστημα, Εκδοτικός Οίκος Α.Α. Λιβάνη, 2009, σελ. 61 και επ.
7. Βλ. Π. Ι. Μηλιαράκης, Τραπεζικό Δίκαιο, εκδόσεις Κ. και Π. Σμπίλιας ΑΕΒΕ, 1994, σελ. 58 και επ.
8. Βλ. Ν. 2251/1994.
9. Βλ. Συμβούλιο της Επικρατείας: 2504/2000 και 3126/2001 – από την ύλη του Δικαστηρίου
10. Βλ. Ν. 2472/1997, Οδηγία 95/46/Ε.Κ. και Κανονισμό (Ε.Κ.) αριθμ. 45/2001 της 18/12/2000.
  1. Βλ. G. De Burca, «The Principle of Proportionality and Its Application in EC Law», 13 Y.B. Eur. L. 105, 1993, N. Emiliou, The Principle of Proportionality in European Law: A Comparative Study, London: Kluwer Law International, 1996, T. Franck, «On Proportionality of Countermeasures in International Law», 102 Am. J. Int’l L. 715, 2008, G. Hallet, Greater Good: The Case for Proportionalism, Washington, DC: Georgetown University Press, 1995, L. Hoffman, «The Influence of the European Principle of Proportionality upon UK Law», in E. Ellis (ed.), The Principle of Proportionality in the Laws of Europe, Portland, OR: Hart Publishing, 1999.
12.Γιατονμηειδικό, μόχλευση (leverage) γενικώςσημαίνειμηεπαρκήίδιακεφάλαιακαιυψηλόδανεισμόσεσχέσημετοενεργητικό. (Βλ. αντίπολλώνG. Brown, Beyond the Crash, Overcoming the first crisis of Globalisation, Simon & Schuster UK LtD, 2010, σελ. 47, 71, 83 καιεπ., 110 καιεπ.)
13. Βλ. Κανονισμό (ΕΚ) 1093/2010.
  1. Βλ. Κανονισμό (ΕΚ) 1094/2010.
15. Βλ. Κανονισμό (ΕΚ) 1095/2010.
  1. Βλ. Κανονισμό (ΕΚ) 1092/2010.
17. Βλ. ετήσια έκθεση του ΕΣΣΚ, Ιούλιος 2013.
 
Το άρθρο δημοσιεύτηκε στο περιοδικό ΕΠΙΚΑΙΡΑ (Τεύχος 219)
 

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου